Dick Boer - december 2021

Bijbelse theologie is ook een wetenschap

Bijbelse theologie is geëngageerde wetenschap.

Geëngageerd: Zij neemt serieus dat de bijbelse geschriften gaan over een god die spreekt en de hoorders vraagt zijn woord ter harte te nemen en ernaar te leven. Maar ook: wetenschap. Je moet de bijbelse geschriften bestuderen om überhaupt te weten te komen wát God zegt en wat er van de hoorders verlangd wordt. Dat de predikant die zich beroepsmatig met de bijbelse geschriften bezighoudt dat vaak doet op een onwetenschappelijke wijze is één ding en geeft te denken. Hoe zal de gemeente dan nog te weten komen wat de God van de bijbel te zeggen heeft en wat er van haar verlangd wordt? Maar een ander ding is dat de wetenschapper die zich buiten het gehoor van de gemeente bevindt en van haar engagement vervreemd is niet waar wil hebben dat bijbelse theologie ook een wetenschap is en dat de bijbelse theoloog op zijn eigen, schuwen wij het woord niet, vakgebied meer weet dan de wetenschapper die voor zijn bijbelkennis aangewezen is op (hoogstens) ‘van horen zeggen’. En dat ‘van horen zeggen’ komt meestal neer op wat ‘men’ onder, zoals dat heet, ‘geloof’ verstaat. Deze onwetenschappelijke houding laat zich ook nauwelijks corrigeren, zo mijn ervaring. Een voorbeeld. Ik ben medewerker aan het ‘Historisch-Kritisches Wörterbuch des Marxismus’. Op de jaarlijkse conferentie waarop de bijdragen besproken worden ging het over ‘Katastrophismus’. De auteur van het artikel noemde als een van de voorbeelden van dit ‘isme’ de zondvloed. Toen ik in de discussie inbracht dat het bijbelse zondvloedverhaal nu juist niet ‘katastrophistisch’ was omdat de pointe ervan is dat God besluit nooit meer zo’n catastrofe over de mensheid af te roepen, ook al weet hij dat ‘de formatie van s‘ mensen hart kwaadaardig is van zijn jonge jaren af’(Gen. 8: 21) werd deze, toch zuiver wetenschappelijke, informatie voor kennisgeving aangenomen, zoals bleek, toen het artikel werd gepubliceerd. De zondvloed bleef wat zij volgens het vooroordeel moest zijn: katastrofistisch.

Miskotte schreef zijn Bijbels ABC om de gemeente te ‘alfabetiseren’ zodat zij weer het taaleigen van de bijbelse geschriften leren zou. Het zou goed zijn als wij de wetenschappers wisten duidelijk te maken dat hier om een wetenschappelijk boek gaat.